Menswaardigheid door goede en betaalbare huisvesting

Aan de wieg van het Betlehemproject stond kardinaal Danneels. Bij de afsluiting van het congres ‘Brussel-Allerheiligen 2006’ – in het bijzijn van 20.000 mensen – lanceerde hij een dringende oproep aan de Brusselse gelovigen om elke beschikbare meter te bestemmen voor sociale huisvesting. Intussen investeert het project Betlehem in het Vicariaat al 15 jaar in woningen voor minderbedeelden.

De evangelische gedrevenheid daarbij is de menswaardigheid te bevorderen door een partieel antwoord te bieden op de huisvestingscrisis. Dat is ook nodig, want de coronacrisis heeft de verarming die in Brussel woekert nog in de hand gewerkt: voor veel Brusselaars met een bescheiden inkomen – en zeker voor de ronduit armen – is het vinden van een betaalbare woning een nijpende zorg.

Aan het woord is Marie-Françoise Boveroulle, diensthoofd van de Dienst Solidariteit van Vicariaat Brussel, en verantwoordelijk voor het project Betlehem: "Ons doelpubliek is wat we ‘de arme werkenden’ noemen. Je hebt steeds meer mensen met kleine salarissen, die de huurprijs in Brussel niet aankunnen met wat ze verdienen. Een middelmatige huur was 2 of 3 jaar geleden 835 euro. Wanneer je een alleenstaande moeder met twee kinderen bent, met een loon van 1400 per maand, houdt je niets over: voor eten, voor gezondheid, voor school…”.

Brussel is een stadsgewest van huurders: 60% van de Brusselaars is aangewezen op de huurmarkt.

Sociale woningen in alle vormen en maten 

Van het begin af was het doel leegstaande of weinig bewoonde kerkelijke panden voor sociale huisvesting te herbestemmen. In de afgelopen 15 jaar werden gebouwen ter beschikking gesteld door patrimoniale kerkelijke vzw’s, kerkfabrieken, religieuze congregaties,… Ook particuliere eigenaars vertrouwen hun eigendom aan het Betlehemproject toe. Vandaag zijn er 76 panden die allerlei woningtypes aanbieden: eensgezinswoningen, appartementen, studio’s, flats,… Zo hebben 500 mensen met een bescheiden inkomen degelijke huisvesting kunnen vinden.

En omdat het doel pas bereikt is wanneer een matige huurprijs wordt aangerekend als alternatief voor de blokkades van de Brusselse huurmarkt, werkt Betlehem samen met sociale verhuurkantoren (SVK’s). De SVK’s beheren de gebouwen en verhuren ze aan Brusselaars die moeilijk huisvesting kunnen vinden, en begrenzen daarbij de huurprijs tot 30 à 33% van het totale inkomen van de huurder. Het verschil met de totale huurprijs (70% van de prijs van de geldende huurmarkt) passen zij aan de eigenaar bij; ook zorgen zij voor kleine herstellingen.

Marie-Françoise benadrukt nóg een reden om met SVK’s te partneren: “Dat wij samenwerken met SVK’s, brengt met zich mee dat het de SVK’s zelf zijn die de huurders gaan kiezen volgens objectieve criteria – zij werken daarin samen met sociale diensten. Zo willen we het. Wij gaan geen huurders met doopselattest vragen of weet ik wat. De woningen zijn voor iedereen, want Gods liefde is voor iedereen – het is voor ons een manier om Gods liefde zichtbaar te maken”.

De pilootprojecten 

Project Betlehem staat niet stil. De diversiteit van de sociale huisvesting waarin het project investeert, is in recente jaren gegroeid. Betlehem partnert daarin met Brusselse SVK’s die een nieuwe koers willen inslaan: collectieve sociale woonprojecten moeten een plaats krijgen in de grootstad. Een derde partner in zulke woonprojecten zijn gespecialiseerde vzw’s die sterke begeleiding doen van specifieke doelpublieken. Enkele voorbeelden van nieuwe pilootprojecten waarin het Betlehemproject één van de partners is:

• Cohousingproject met 6 opvangplaatsen voor dakloze vrouwen die de straat verlaten (Sint-Jans-Molenbeek). 
  
  
• Project Modulo: 4 tijdelijke woningen die op onbebouwde terreinen kunnen worden opgetrokken. Gebouwd met duurzame en demonteerbare materialen, ontworpen om verplaatst en hergebruikt te worden. Dit zijn woonmodules die bedoeld zijn als eerste huisvesting en woonschool voor langdurige daklozen (momenteel opgesteld in Jette).
  
  
• Rafaël centrum: een sociaal dorp waar 51 sociale appartementen komen (Sint-Annasite Anderlecht). Dit woonluik zal ingebed worden in een waaier van sociale diensten ontplooid door solidariteitsorganisaties op de site, oa. Convivial, ’t Eilandje-L’Ilot, Spullenhulp-Les Petits Riens. In de reeks #ik7mee vindt u een artikel over dit woonproject hier.

De toekomst: kansen en uitdagingen 

Om een gebouw bij een SVK in beheer te geven, moet het voldoen aan de huurnormen van het Brussels hoofdstedelijk gewest. Dit brengt vaak zware renovatiewerken met zich mee – die voor rekening van de eigenaar komen. Niet zelden zorgt dit voor zware financiële dossiers die niet makkelijk af te ronden zijn. Daarom zijn financiële hulpmiddelen voorzien. Het Betlehemfonds – opgericht in samenwerking met de koning Boudewijnstichting – wordt gefinancierd via particuliere giften en kan subsidies verlenen. Ook kan een lening afgesloten worden bij de vzw Diocesane Solidariteit van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel.

Het is duidelijk dat het Betlehemproject een bouwsteen vormt in het werken aan een rechtvaardigere en menselijkere maatschappij.

Project Betlehem: ook in bisdom Brugge

In 2011 startte het bisdom Brugge een eigen Betlehemproject, afgestemd op de woonnoden in de eigen regio, vandaag uitgekristalliseerd als Betlehemproject 2020. 

Betlehem gaat door met investeren in menselijke waardigheid, door fatsoenlijke woningen tegen betaalbare prijzen te voorzien voor wie in armoede afglijdt.

Ons interview met Marie-Françoise Boveroulle over project Betlehem anno 2023 vindt u hier.  

Op de webpagina van Project Betlehem vindt u verdere info.

In het activiteitenverslag van 2021 kan u bijlezen over de nieuwe ontwikkelingen in Bethlehemproject vicariaat Brussel.