Naar aanleiding van de komende klimaattop COP26 in Glasgow, publiceerden Paus Franciscus, de oecumenische patriarch van Constantinopel Bartholomeüs en het hoofd van de anglicaanse Kerk Justin Welby een gemeenschappelijke oproep. In de brief dringen zij aan op een ecologische bekering en benadrukken zij dat elk van ons een belangrijke bijdrage kan leveren tot de bescherming van het milieu en de strijd tegen de klimaatverandering.
Lees de Nederlandse vertaling van de verklaring
Een gezamenlijke boodschap voor de bescherming van de schepping
Allemaal - arm of rijk, zwak of sterk- hebben we al meer dan een jaar de verwoestende gevolgen meegemaakt van een wereldwijde pandemie. Sommigen waren meer beschermd of kwetsbaar dan anderen, maar vanwege de snelle verspreiding van de infectie, waren we van elkaar afhankelijk om veilig te blijven. Bij het zien van deze wereldwijde ramp, realiseerden we ons dat niemand veilig is totdat iedereen veilig is, dat onze acties elkaar echt beïnvloeden en dat wat we vandaag doen, invloed heeft op wat er morgen gebeurt.
Dit zijn geen nieuwe lessen, maar we hebben ze opnieuw onder ogen moeten zien. Laten we dit moment niet verspillen. We moeten beslissen wat voor wereld we aan toekomstige generaties willen overlaten. God roept op: 'Kies het leven, opdat u en uw kinderen kunnen leven' (Dt 30:19). We moeten ervoor kiezen om anders te leven; we moeten het leven kiezen.
September wordt door veel christenen gevierd als de scheppingsperiode, een gelegenheid om voor Gods schepping te bidden en te zorgen. Terwijl de wereldleiders zich voorbereiden om in november in Glasgow bijeen te komen om te beraadslagen over de toekomst van onze planeet, bidden we voor hen en overwegen we welke keuzes we allemaal moeten maken. Daarom roepen wij als leiders van onze kerken iedereen op, ongeacht hun geloof of wereldbeeld, ernaar te streven de roep te horen van de aarde en van de mensien die arm zijn, hun gedrag te onderzoeken en zinvolle offers te brengen in het belang van de aarde die ons door God werd geschonken.
Het belang van duurzaamheid
In onze gemeenschappelijke christelijke traditie bieden de Schriften en de heiligen verhelderende perspectieven om zowel de realiteiten van vandaag te begrijpen, als de belofte van iets dat groter is dan wat we op dit moment zien.
Het concept van rentmeesterschap — van individuele en collectieve verantwoordelijkheid voor de gave die we van God kregen — vormt een essentieel uitgangspunt voor sociale, economische en ecologische duurzaamheid. In het Nieuwe Testament lezen we over de rijke en dwaze man die een grote graanrijkdom bewaart en ondertussen zijn eigen eindigheid vergeet (Lk 12.13–21). We leren van de verloren zoon die zijn erfenis vroegtijdig opneemt, enkel om het te verspillen en hongerig te eindigen. (Lk 15.11–32). We worden gewaarschuwd tegen kortetermijnoplossingen en de schijnbaar goedkope opties, zoals op zand bouwen, in plaats van op de rots die ons gemeenschappelijke huis toelaat om stormen te weerstaan (Mt 7,24-27). Deze verhalen nodigen ons uit tot een bredere kijk en om onze plaats te zien in het grotere verhaal van de mensheid.
Maar we zijn de tegenovergestelde richting ingeslagen. We hebben ons eigen belang gemaximaliseerd ten koste van toekomstige generaties. Door ons te concentreren op onze weelde en kortetermijnvoordelen, merken we dat langetermijnrijkdommen, inclusief de uitbundige overvloed van de natuur, uitgeput zijn. Technologie heeft nieuwe mogelijkheden geschapen, voor vooruitgang, maar ook voor het vergaren van ongebreidelde rijkdom. En velen van ons gedragen zich op een wijze die weinig zorg toont voor andere mensen of voor de grenzen van de planeet.
De natuur is veerkrachtig, maar toch kwetsbaar. We zien vandaag de gevolgen van onze weigering om ze te beschermen en intact te houden (Gn 2.15). Nu, op dit moment, hebben we de kans om ons te bekeren, om ons om te draaien en in de tegenovergestelde richting te gaan. In plaats van egoïstisch gewin, moeten we gulheid en rechtvaardigheid nastreven in de manier waarop we leven, werken en geld gebruiken.
De impact op mensen die leven met armoede
De huidige klimaatcrisis spreekt boekdelen over wie we zijn en hoe we Gods schepping bekijken en behandelen. We staan voor een hard oordeel: biodiversiteitsverlies, aantasting van het milieu en klimaatverandering zijn de onvermijdelijke gevolgen van onze levenswijze, omdat we hebzuchtig meer van de hulpbronnen van de aarde hebben verbruikt dan de planeet aankan. Maar we worden ook geconfronteerd met een diep onrecht: de mensen die het meest te lijden hebben van de catastrofale gevolgen van deze mistoestanden, zijn de armsten op aarde, en zij dragen de minste verantwoordelijk voor het veroorzaken ervan. We dienen een God van gerechtigheid, die verheugd is om de schepping en ieder mens schept naar Zijn beeld, maar ook de roep hoort van mensen die arm zijn. Daarom is er een aangeboren roepstem in ons, die ons beklemd doet reageren wanneer we zo'n verwoestend onrecht zien.
Vandaag betalen we de prijs. Met grote kracht en met een hoge menselijke tol, tonen het extreme weer en de natuurrampen van de afgelopen maanden ons opnieuw dat klimaatverandering niet alleen een toekomstige uitdaging is, maar ook een onmiddellijke en dringende kwestie van overleven. Grootschalige overstromingen, branden en droogtes bedreigen hele continenten. De zeespiegel stijgt, en dwingt hele gemeenschappen om te verhuizen; cyclonen verwoesten volledige regio's en ruïneren levens en bestaansmiddelen.
Water is schaars geworden en voedselvoorraden onzeker, wat conflicten en ontheemding voor miljoenen mensen veroorzaakt. We hebben dit al eerder gezien op plaatsen waar mensen afhankelijk zijn van kleinschalige landbouwbedrijven. Vandaag de dag zien we het in meer geïndustrialiseerde landen waar zelfs geavanceerde infrastructuur buitengewone vernietiging niet volledig kan voorkomen.
Morgen kan het nog erger worden. De kinderen en tieners van vandaag zullen catastrofale gevolgen ondervinden, tenzij we nu als 'Gods medewerkers' (Gn 2.4–7) de verantwoordelijkheid nemen om onze wereld in stand te houden. We beluisteren vaak jongeren die begrijpen dat hun toekomst in gevaar is. Omwille van hen moeten we ervoor kiezen om anders te gaan eten, reizen, uitgeven, investeren en leven, niet alleen denkend aan onmiddellijke belangen en winst, maar ook aan toekomstige baten. We hebben berouw over de zonden van onze generatie. We staan aan de zijde van onze jongere zusters en broeders over de hele wereld, in toegewijd gebed en geëngageerde actie, voor een toekomst die steeds meer overeenkomt met Gods beloften.
De noodzaak van samenwerking
In de loop van de pandemie hebben we geleerd hoe kwetsbaar we zijn. Onze sociale systemen rafelden uit en we ontdekten dat we niet alles kunnen controleren. We moeten erkennen dat de manier waarop we geld gebruiken en onze samenlevingen organiseren niet iedereen ten goede is gekomen. We ontdekken dat we zwak en angstig zijn, ondergedompeld in een reeks crisissen -gezondheid, milieu, voedsel, economie en sociaal - die allemaal nauw met elkaar verbonden zijn.
Deze crisissen plaatsen ons voor een keuze. We bevinden ons in een unieke positie om ze ofwel met kortzichtigheid en winstbejag aan te pakken, of om ze aan te grijpen als een kans voor bekering en transformatie. Als we de mensheid als een gezin zien en samenwerken aan een toekomst die gebaseerd is op het algemeen belang, kunnen we in een heel andere wereld leven. Samen kunnen we een visie delen op een leven waar iedereen opbloeit. Samen kunnen we ervoor kiezen om met liefde, rechtvaardigheid en barmhartigheid te handelen. Samen kunnen we op weg gaan naar een eerlijker en bevredigender samenleving, met de meest kwetsbaren in het centrum.
Maar dit houdt in dat er veranderingen moeten worden doorgevoerd. Ieder van ons moet individueel verantwoordelijkheid nemen voor de manieren waarop we onze hulpbronnen gebruiken. Dit pad vereist een steeds nauwere samenwerking tussen alle kerken in hun inzet voor de zorg voor de schepping. Samen, als gemeenschappen, kerken, steden en naties, moeten we van route veranderen en nieuwe manieren ontdekken om de traditionele barrières tussen volkeren te doorbreken, om te stoppen met de concurrentiestrijd voor grondstoffen en te gaan voor samenwerking.
Tegen diegenen met verder reikende verantwoordelijkheden — het leiden van administraties, het runnen van bedrijven, het in dienst nemen van mensen of het investeren van fondsen — zeggen we: kies voor mensgericht rendement; breng kortetermijnoffers om ieders toekomst veilig te stellen; word leiders in de transitie naar rechtvaardige en duurzame economieën. 'Van iedereen aan wie veel is gegeven, zal veel worden gevraagd.' (Lk 12:48)
Dit is de eerste keer dat wij drieën zich gedwongen voelen om samen de urgentie van ecologische duurzaamheid, de impact ervan op de aanhoudende armoede en het belang van wereldwijde samenwerking aan te pakken. Samen, namens onze gemeenschappen, doen we een beroep op het hart en het verstand van elke christen, elke gelovige en elke mens van goede wil. We bidden voor onze leiders die in Glasgow bijeen zullen komen om de toekomst van onze planeet en haar bevolking te bepalen. Nogmaals, we herinneren ons de Schrift: 'kies het leven, zodat u en uw kinderen kunnen leven' (Dt 30:19). Kiezen voor het leven betekent offers brengen en zelfbeheersing beoefenen.
Ieder van ons - wie en waar we ook zijn - kan een rol spelen bij het veranderen van onze gezamenlijke reactie op de ongekende dreiging van klimaatverandering en ecologische achteruitgang.
De zorg voor Gods schepping is een spirituele opdracht die een toegewijd antwoord vereist. Dit is een kritiek moment. De toekomst van onze kinderen en de toekomst van ons gemeenschappelijk huis hangen ervan af.
1 september 2021
Oecumenisch Patriarch Bartholomeus Paus Franciscus Aartsbisschop van Canterbury Justin
(vertaling: Ecokerk)