Tijd maken voor warmte.
Ik verplaats me zo veel mogelijk met het openbaar vervoer, werd bij hun prille ontstaan lid van Cambio en Blue Bike, zoek mee naar trage wegen. Dankzij mijn vrouw sorteer ik ons afval als de beste, mijn dochter van 12 overtuigde me recent nog om geen vlees meer te eten (thuis wel te verstaan, en dat weet ze). De lidmaatschappen stapelen zich doorheen de jaren op: MO*, Greenpeace, Natuurpunt, Velt, Eva,.. als inspiratie voor ons kleine verzet... Sporen van pogingen tot duurzamer leven, onmiskenbaar. Maar of het klimaat me verandert?
Als het over de grote uitdagingen in de toekomst gaat worden ze steevast in één adem genoemd: de klimaatproblematiek en de groeiende ongelijkheid en armoede in de wereld. Voor beide zien we een oorzaak in ons ongeremd vooruitgangsdenken waarin massaproductie onze consumptiemaatschappij dagelijks voedt, meer en meer, en wereldwijd. De groeiende klimaatproblematiek is dan weer een nieuwe bron van ongelijkheid en zorgt voor nieuwe oorzaken van armoede, wereldwijd, meer en meer en ook bij ons. De aarde warmt op, de wereld verkilt.
Deze vakantie trok ik er tweemaal op uit. Een weekje London was mijn eerste deel. Ik hou van het stadse, in dit geval op wereldschaal, een mierennest van wriemelend verkeer, wriemelende mensen op weg naar, of zelfs dat niet, gewoon beweging zonder doel, zonder uitkomst. Ik duik er graag in, laat me meedrijven, ook op het gevoel dat het in de stad gebeurt, daar schept de mens beweging. Ik tel de tijd in uren en dagen.
Een tweetal weken later schudde ik die jachtigheid van me af en trok er met tent en rugzak drie dagen op uit in de Ardennen. Daar heerst nog enigszins natuur, en tussen bomen, bossen en landschappen verdwijn ik in een ander tijdsbesef waarin eeuwen wegtikken als uren. Er schort iets met mijn tijdsbesef bedenk ik dan. Time is money hoorde ik in de economische wereld, en druk, druk, druk hoor ik in de sociale wereld… wat een grappige overdrijvingen in het licht van deze langdurige tijd. Je moet eens leren wandelen zei een goede collega me onlangs. ’t Is waar, ik loop graag.
Ik blijf er even bij stilstaan en veralgemeen, in vraagvorm.
Hebben we een eigen tijdsbesef geschapen, een tijdsbesef dat geen verbinding maakt met grootheden als aarde en heelal? Hoe meer inzicht we erin verwerven, hoe uitzichtlozer we ermee omgaan denk ik soms. Ver en op grote schaal, dichtbij en op kleine schaal… we blijven natuur vernietigen, respectloos en kortzichtig. Hoe zo, leiden?
Hebben we een eigen tijdsbesef geschapen, een tijdsbesef dat nauwelijks verbinding maakt met mens-zijn ten diepste, of zo je wil, mensen in het diepste? Hoe meer we het hebben over vooruitgang, hoe meer mensen, éénmaal een minimum van beschaving overschreden, we achterlaten. Hoe zo, lijden?
De vraag of het klimaat me verandert? De vraag om mee te werken in een Welzijnsschakel in Gent, nu zowat 20 jaar geleden, zeker wel. Zelf was ik tot dan toe niet zo’n verenigingsmens. Contact en vertrouwen opbouwen met de mensen die ik er ontmoette vroeg tijd. Gaandeweg werd het met een aantal mensen echt een vriendschappelijke band waaraan ik heel veel deugd beleefde. Ik leerde al snel dat ik hun armoede-ervaring niet kan delen maar mens zijn onder elkaar wel. En dan ging het echt om kleine dingen, zoals samen koken (wat ze me leerden), een wandel- of fietstocht maken, het delen van de dagdagelijks kleine familiale beslommeringen en vreugdes, het grotere nieuws dat ons omringt en ons leven mee beïnvloedt. Ik deelde in dat warme groepsgevoel.
Het samen op weg gaan met mensen die armoede ervaren heeft mijn ogen ook geopend voor hoe onze maatschappij heel wat mensen uitsluit: geen goede woning vinden, een veel te laag inkomen om met het gezin rond te komen, zelfs voor dagdagelijkse uitgaven, geen haalbare werkkansen (ondanks veel talent)… Het liet me bewuster stilstaan bij alle kansen die ik wel had genoten of kreeg op goede scholing, werk, een inkomen dat me toeliet zelfstandig te gaan wonen… en van de bemoediging die ik daarbij ondervond van familie, vrienden, collega’s.
Ervaren dat je met vrijwillige nabijheid heel betekenisvol kan zijn en mensen bemoedigen op hun weg, en samen ook ijveren voor meer gelijke kansen, dat maakt me sterk om ook in mijn werk voluit voor Welzijnsschakels te gaan, samen met 3000 vrijwilligers in 153 lokale groepen en nog eens duizenden gezinnen.
Stilstaan bij mensen, om dan weer samen door te gaan… het is het leermotief van dat engagement. Dat vraagt tijd, veel tijd en solidariteit.
En als dat de wereld wat opwarmt, hoe zou het de aarde dan vergaan?
Diederik Janssens