Marijke en Lieven zijn leden van het bestuursorgaan van BrugBinnensteBuiten vzw (BBB). De 75 vrijwilligers van BBB maken o.a. via het bezoeken van gedetineerden, en het runnen van een winkeltje voor bezoekers, het leven in de Brugse gevangenis iets humaner. 

 

BBB werd als initiatief geboren uit het Brugse “Tralies uit de weg”, dat gespreksavonden organiseert tussen een groep gedetineerden en vrijwilligers van buiten. Tijdens één van de avonden kwam ter sprake dat er in veel gevangenissen een beschermcomité was, maar niet in Brugge. 

 

Dit zette de bal aan het rollen, maar al snel bleek dat de draagkracht van het Brugse “Tralies uit de weg” te gering was om nog een bijkomende werking te lanceren. De initiatiefgroep kreeg al snel het vertrouwen van de gevangenisdirectie. Zo kon in het najaar van 2020 gestart worden met infoavonden, om kandidaten aan te trekken voor de vorming van een Brugs beschermcomité. 

 

Uit deze kandidatengroep kwam de reactie dat “beschermcomité” toch vreemd klonk. Beslist werd om de nieuwe vrijwilligersorganisatie “BrugBinnensteBuiten” te noemen, wat de doelstellingen weerspiegelt: ‘bruggen’ bouwen tussen mensen binnen en buiten. De vzw BBB werd opgericht in december 2020. 

 

Het kerninzicht dat BBB stuurt is dat – ondanks alle inspanningen – diensten en organisaties in en buiten de gevangenis onvoldoende aan een reeks noden van gedetineerden kunnen beantwoorden. BBB wil mee zoeken naar antwoorden op noden als: 

 

Zo willen de vrijwilligers van BBB het kwetsbare netwerk van personen in detentie ondersteunen en hun verbondenheid met de wereld buiten de gevangenis verbeteren. Dit biedt kansen voor een humanere en zinvolle detentietijd die mogelijk leidt tot herstel. 

 

Het hart van de werking zijn de vrijwilligers die bouwen aan deze ‘bruggen’. 

 

Dat het werk wordt gedaan door vrijwilligers – burgers die beroepshalve niets te maken hebben met het gerechtelijk apparaat – is van bijzondere betekenis. Hun vrijwillige inzet bewijst dat personen in detentie en hun naasten toch nog meetellen en niet door iedereen zijn afgeschreven. Dat er nog burgers zijn die zich reëel voor hen interesseren. 

 

Hoe geraakt BBB aan vrijwilligers? Eigenlijk lukt dit vrij vlot. 

 

Eén groep mensen vindt de weg naar BBB via de gespreksavonden van het Brugse “Tralies uit de weg”. Niet-vrijwilligers kunnen namelijk maar één keer aan zo’n gesprekkenreeks deelnemen. Op de terugblikavond vragen deelnemers vaak hoe ze zich verder kunnen blijven inzetten in de gevangenis. 

 

Een andere groep mensen geraakt enthousiast door de verhalen van andere vrijwilligers, en meldt zich spontaan aan. 

 

Er steekt dus minder tijd in het aantrekken van vrijwilligers. Wat daarentegen werk vraagt, is de screening en vorming van vrijwilligers. BBB heeft een vrijwilligersopleiding opgezet die kandidaten binnengidst in: de werking, regelgeving, interne organisatie van gevangenissen – je leren inleven in gedetineerden, empathisch zijn – afspraken over wat kan en niet kan tijdens de brugbezoeken. Zo wordt een pool vrijwilligers klaargestoomd. 

 

Het sterke én zwakke punt van de BBB vrijwilligers is dat het grotendeels gepensioneerden zijn. Enerzijds is het een zegen om met gepensioneerde mensen te werken omdat ze heel gemotiveerd zijn, 100% voor dit vrijwilligerswerk kiezen. Anderzijds zijn ze kwetsbaar op gezondheidsvlak, waardoor krachten plots kunnen uitvallen. 

 

Vandaag zijn onder de vrijwilligers 33 Brugbezoekers actief. Brugbezoekers komen regelmatig op bezoek bij een persoon in detentie. Ze zijn er speciaal voor mensen die eenzaam zijn, geen familie hebben, weinig bezoek krijgen. 

 

De coördinator van BBB zoekt steeds naar een goede match tussen de vrager en de vrijwilliger. Eenmaal de kennismaking achter de rug is, betekent het tweewekelijks bezoek vaak heel wat. Het kan de gedetineerde helpen moeilijke periodes te overbruggen. Geduldig en aandachtig luisteren houdt het gesprek vlot. 

 

Brugbezoekers krijgen veel van personen in detentie te zien. Lieven vertelt hoe hij 4 keer op bezoek ging bij een gedetineerde die terminaal ziek was. Deze man was muzikant. In 4 gesprekken kon hij met Lieven nog delen wat hij gerealiseerd had in zijn leven. Wat voor deze mens van grote betekenis was.

 

Brugbezoek stoot soms op hindernissen. Zo is er het taalprobleem. Het is vaak lastig een match te vinden met gedetineerden die anderstalig zijn, omdat BBB vrijwilligers de taal niet spreken. 

 

Ook de communicatie vanuit de gevangenis kan een probleem zijn. De Brugbezoeker krijgt bv. kort voor het geplande bezoek het bericht dat de gedetineerde “niet komt”. Dan is niet transparant waarom. Soms kan het gevangenispersoneel dan uitkomst bieden met informatie over wat er scheelt. 

 

Ook tijdens het speciaal kinderbezoek op woensdagnamiddag zetten BBB vrijwilligers zich in om ‘bruggen’ te bouwen. Ze brengen speelgoed mee, organiseren knutselactiviteiten, voorzien fotoshootmomenten, nodigen de Sint uit,… 

 

Dit doen ze niet zozeer om kinderactiviteiten te organiseren, maar om de interactie tussen de ouders en kinderen te stimuleren, en zo hun band te versterken. Voor veel kinderen is dit het enige moment wanneer ze hun gedetineerde ouders nog kunnen zien. 

 

Toch is het vaak een uitdaging om dit op een kindvriendelijke manier te organiseren. Er is het lange wachten bij de inschrijving, de veiligheidsprocedures, de blauwe uniformen en de tralies van de ramen,… De BBB vrijwilligers proberen hier tegengewicht te bieden met een warmere inrichting van de bezoekruimtes, met spelhoeken,… 

 

Op zaterdag runnen 33 vrijwilligers in de wachtzaal van de bezoekers een geschenkwinkel (‘Soaps & Sweets’). Familie en vrienden kunnen er een leuk cadeau of attentie kopen voor de persoon die ze bezoeken. Iets meebrengen van thuis is immers verboden om veiligheidsredenen. 

 

Er is een ruim aanbod beschikbaar: verzorgingsproducten, versnaperingen, rookwaren, puzzelboekjes,… Voor bijzondere dagen worden er speciale artikelen voorzien: een groter aanbod aan noten en dadels tijdens de ramadan, bijvoorbeeld. De producten worden door de gevangenis aangekocht, maar het zijn de BBB vrijwilligers die kiezen wat er in de rekken komt. 

 

Het runnen van ‘Soaps & Sweets’ vraagt uiteraard om een stevige organisatie en heel wat handen. 80% van de bezoekers koopt een geschenk voor hun vriend/familielid in detentie. De voorbereiding start al op vrijdag. 

 

De impact van zoiets ‘normaals’ als een winkel binnen de gevangenismuren is niet te onderschatten. Zoiets simpels als een cadeau kunnen uitwisselen – hoe klein ook – maakt de realiteit van het gevangenisleven voor gedetineerden en bezoekers weer iets humaner.