Seminarie ‘From Ideology to Discernment’

(9) De 'theologie van het volk' en paus Franciscus: een genuanceerd antwoord

 
Mathias Nebel kijkt kritisch naar de ideeën van de ‘Theologia del Pueblo’ (TP), zoals die in de jaren 1960-70 in Argentinië ontwikkeld werden (zie theologie van het volk). Ze dragen een zekere dubbelzinnigheid in zich en kunnen verwarring stichten rond de begrippen ‘Gods volk’, ‘bevrijding uit onderdrukking’ en ‘de wil van het volk’. Als het begrippenkader van de ‘theologie van het volk’ vandaag populistische regimes voedt en antisysteembewegingen inspireert, wat is dan het antwoord van paus Francisus daarop? 

Seminarie ‘From Ideology to Discernment’ 

(8) De 'theologie van het volk' en populisme: een kritische Latijns-Amerikaanse kijk


Mathias Nebel maakt een vlijmscherpe analyse van de huidige samenleving vanuit de Latijns-Amerikaanse realiteit. Antisysteembewegingen en populisme nemen toe. Populistische bewegingen maken gebruik -of misbruik- van katholieke woordenschat en van begrippen die zo uit het katholiek sociaal denken lijken te komen: "Door gebruik te maken van de hopeloosheid en wrok van de bevolking en de hoop op radicale verandering te cultiveren, reconstrueren deze politieke bewegingen de democratie rond passies in plaats van rond publiek debat. Hun project mobiliseert wat ik een ‘mystiek van het volk’ noem, die niet zonder parallellen is met de mystiek van ‘Gods volk’ in de katholieke kerk."

Seminarie ‘From Ideology to Discernment’

(7) Jongeren gaan voorop in kerkvernieuwing


In het licht van de komende Weredjongerendagen in Lissabon, staat Fernando Sahayades stil bij de vraag hoe jongeren de kerk vandaag meer dynamiek kunnen geven. Een blik op de toekomst zonder naar het verleden te kijken is “koffiedik kijken”. Daarom geeft Sahayades in zijn bijdrage eerst een uitgebreid historisch overzicht van het ontstaan en de evolutie van het sociaal denken, vanaf Rerum Novarum tot Fratelli Tutti toe. Daarbij ligt de focus voor hem op verwijzingen naar en erkenning van andere religies: komen deze voor in het sociaal denken van de kerk? 

Seminarie ‘From Ideology to Discernment’ 

(6) Als we ons nu eens zouden organiseren zoals het plantenrijk?

Luigino Bruni neemt ons mee op een boeiende gedachteoefening: hoe kunnen we sociale bewegingen in tijden van crisis revitaliseren? Bruni vertrekt van wat wel eens “de vloek van de stichter” wordt genoemd: “hoe sterker de stichter, hoe zwakker de organisatie”. Na het vertrek van zo’n sterke stichter, hebben organisaties het vaak moeilijk om zich te handhaven, of om zich heruit te vinden zodat ze het project kunnen verderzetten in een nieuwe realiteit.

 

Seminarie ‘From Ideology to Discernment’

 

(5)  Lessen voor de Filipijnse Kerk na de verkiezingen

Rolando A. Tuazon, die als priester en theoloog werkt in de Filippijnen, richtte in zijn lezing de blik op de diepere oorzaken van een echte politieke aardschok in zijn thuisland: de herverovering van het presidentschap door de beruchte Marcos familie tijdens de recente verkiezingen van 9 mei 2022. Deze verkiezingsoverwinning werd voorafgegaan door een massieve disinformatiecampagne, waardoor de verschrikkingen van het vorige Marcosregime succesvol uit het volksgeheugen werden gewist. 

Seminarie ‘From Ideology to Discernment’ 


(4) Hoe de vicieuze cirkel van polarisering doorbreken?

Bill Purcell, professor aan de University of Notre Dame, USA, valt met de deur in huis door de toegenomen polarisering in de Amerikaanse samenleving te beschrijven: ongezien sinds de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865). Deze polarisatie tekent zich niet alleen of in de politiek, maar ook in het dagelijks leven van de mensen. En dus ook in kerkelijke kringen. 

Seminarie 'From Ideology to Social Discernment'

 

(3) Poverty, Violence and Injustice in Africa: Pastoral Initiatives From the Catholic Social Tradition

Raymond Olusesan Aina, die als priester en theoloog werkt in Abuja (Nigeria), reikt ons een reeks voorbeelden uit de praktijk aan. Door stil te staan bij de manieren waarop de Kerk de mouwen opstroopt in Sub-Sahara Afrika, demonstreert hij hoe katholiek sociaal denken en handelen goed moet ingeplant zijn in de lokale menselijke context om haar doelen niet voorbij te schieten. Tegelijk onderstreept hij hoe intensief de Kerk in Afrika zich inzet om de levensomstandigheden en levenskwaliteit van Afrikanen te verbeteren en zo haar christelijke missie trouw te blijven – maar ook omdat zij anders in de ogen van de bevolking helemaal niet geloofwaardig is.

Seminarie 'From Ideology to Social Discernment'

 

(2) Van doctrine naar denken EN handelen

Prof. Em. Johan Verstraeten, voorzitter van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, reikt een kader aan om van ideologie naar onderscheiding te evolueren in het katholiek sociaal denken. Volgens Verstraeten is het tijd om na te denken over de toekomst, om de volgende stap te nemen in katholiek sociaal denken EN handelen. Want we leven vandaag in een grondig veranderde context: de grootste economische, politieke, sociale en ecologische crisis sinds WO II. Onze huidige tijd heeft haar eigen dringende noden en vraagt om nieuwe creatieve oplossingen, daarom kan – en mag – katholiek sociaal denken en handelen niet doorgaan als in het verleden.

Seminarie 'From Ideology to Social Discernment'

 

(1) Wat crisistijden betekenen voor het Katholiek Sociaal Denken

Tijdens een “expert seminar” van het Centrum voor Katholiek Sociaal Denken van de KU Leuven (zie ccst) kwamen uit verschillende werelddelen inzichten bij elkaar over hoe de kerk, hoe christenen, vandaag een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan de samenleving.
Een van de hoofdvragen was of het sociaal denken van de kerk kan inspireren om als gelovigen, als kerk, deel te nemen aan zich voltrekkende veranderingsprocessen. 

De jaarlijkse Trefdag van Attent - Netwerk voor maatschappelijke inzet van het bisdom Antwerpen- was dit jaar op 14 mei. Hij maakte indruk door de sterke inhoudelijke bijdragen.

 

De voormiddag stond volledig in het teken van de encycliek Fratelli Tutti, waarbij Franciscus’ oproep voor “de wedergeboorte van een universeel ideaal van broederlijkheid” (FT 8) de volle aandacht kreeg. 

De eerste sessie van de Katholieke Sociale Dagen op vrijdag 18 maart was helemaal gewijd aan het thema ‘Demografische transitie en familieleven’. De Europese ‘demografische winter’ en de effecten van de pandemie op de bevolking zouden aan bod komen. En toch pakten de presentaties een stukje anders uit, omdat iedereen aangegrepen was door de gebeurtenissen in Oekraïne… 

Populorum Communio, de vastenbrief van de Belgische Bisschoppen, roept op om weerwerk te bieden aan de onverschilligheid en zich in te zetten voor een meer rechtvaardige wereld, samen met vele anderen.

De brief actualiseert de boodschap van de encycliek Populorum Progressio die 50 jaar geleden verscheen en zoekt hoe bevrijdend werken aan meer solidariteit en barmhartigheid ook vandaag gestalte kan krijgen.

Wat zijn de sociale vraagstukken 125 jaar na Rerum Novarum? NRV nodigt je uit naar dit symposium, georganiseerd naar aanleiding van de voorstelling van het boek van Ellen Van Stichel.

Voor wie enige gevoeligheid heeft voor het lijden van mensen, ook wanneer we hen niet persoonlijk kennen, verschijnt onze globaliserende wereld voortdurend als een bron van verontwaardiging: ze wordt immers gekenmerkt door ongelijkheid en armoede. Geconfronteerd met deze wereldwijde problematiek rijst de vraag wat er kan en moet gedaan worden aan deze ongelijkheid.

"Een hedendaagse bevrijdingstheologie dient in mijn ogen een nieuwe gemeenschap te vormen die de strijd kan aanbinden tegen een gemeenschappelijke vijand: scheve machtsverhoudingen die het gevolg zijn van een neoliberaal en globaal kapitalistisch marktsysteem. Het is mijns inziens noodzakelijk om niet meer enkel op het sociaal-culturele niveau te denken, maar om (opnieuw) op het politiek-economische niveau te durven opereren."

Kristien Justaert formuleert enkele krijtlijnen voor een hedendaagse bevrijdingstheologie, geïnspireerd door het basiswerk van Gustavo Gutiérrez uit 1971. Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Collationes in 2013.

Lees meer 

“Wanneer de kerk ‘dienstbaarheid’ hoog in het vaandel draagt, moet ze zich er tevens van bewust zijn hoe dit discours op een zeer nefaste manier misbruikt kan worden. Hier stoten we op een belangrijke opgave, een diaconie-taak, voor de kerk, voor ieder die zich diaconisch wil inzetten: is de kerk dienstbaar aanwezig bij slachtoffers van ‘gedwongen dienstbaarheid’, bij slachtoffers die zichzelf ‘leeg-gegeven’ hebben in hun inzet voor en loyaliteit aan anderen, in het bijzonder in gezinnen?”
 
Annemie Dillen over de wijze waarop het spreken over dienstbaarheid ook misbruikt kan worden, in Rondom Gezin, 2003. 
 

Subcategorieën

Expert seminar

Clipboard01

Diaconie actueel

BroederlijkDelen logoNEW FullColorWeb 160px logocaritas 110px Caritas int be cmyk 110px Afbeelding7 orbit2 paxchristi present logo 110 180228 LogoWZS 120px wzz logo vzw 200px