Raymond Olusesan Aina, die als priester en theoloog werkt in Abuja (Nigeria), reikt ons een reeks voorbeelden uit de praktijk aan. Door stil te staan bij de manieren waarop de Kerk de mouwen opstroopt in Sub-Sahara Afrika, demonstreert hij hoe katholiek sociaal denken en handelen goed moet ingeplant zijn in de lokale menselijke context om haar doelen niet voorbij te schieten.

Tegelijk onderstreept hij hoe intensief de Kerk in Afrika zich inzet om de levensomstandigheden en levenskwaliteit van Afrikanen te verbeteren en zo haar christelijke missie trouw te blijven – maar ook omdat zij anders in de ogen van de bevolking helemaal niet geloofwaardig is.

In Afrika heeft religie alles met het leven te maken, ook de zeer praktische omstandigheden van het leven. Het gevolg hiervan is dat de Kerk niet serieus genomen wordt als zij zich enkel bekommert om zielzorg: de Afrikaan verwacht van religie dat zijn ganse leven er van beter wordt, ook als lichamelijke mens. Daarom is de Kerk in Afrika bezig met sociale programma’s die armoede, uitbuiting, sociaal onrechtvaardige structuren, en de cyclus van langdurig geweld in de samenleving aanpakken. Dit is een sociale houding die Aina karakteriseerde als de “profetisch praktische zorgpastoraal” van het Afrikaans katholicisme.

Kerk moet ook inzetten op basisbehoeften

Aina schetst talloze voorbeelden. De rode draad die deze verbindt, is de inspanning om bij te dragen aan levensomstandigheden die de waardigheid van de mens verbeteren.
Diverse Caritas organisaties in Oost- en Zuid-Afrika voorzien in de dringende basisbehoeften van mensen die in regio’s leven die verarmd zijn geraakt door een langdurige periode van geweld: water, voedsel, sanitaire noden, huisvesting,... Het werk graaft echter dieper dan dat, met de stichting van kerkelijke non-profit organisaties die structurele oorzaken van armoede bestrijden. Zo zijn er bijvoorbeeld kleine banken opgericht die microkredieten verstrekken aan ondernemers (die de leningtarieven van commerciële banken niet kunnen betalen) om zo mensen te helpen aan de armoedecirkel te ontsnappen (Oeganda, Tanzania). Een ander mooi initiatief is de oprichting van een werknemersorganisatie waarvan de leden als groep in plaats van als individuen aangeworven worden, waardoor ze minder kwetsbaar worden voor uitbuiting (Kenya).

Cyclus van geweld doorbreken

In het Afrikaanse denken over de kosmos en de mens staat ubuntu centraal: de idee “ik ben omdat wij zijn”. Wij zijn geen op zichzelf staande individuen, maar diep onderling verbonden wezens. Die verbondenheid is zo groot, dat het met ons alleen goed kan gaan als het ook met anderen goed gaat. Wanneer we conflicten proberen op te lossen, moeten we de realiteit van deze onderlinge verbondenheid voor ogen houden. Zonder verbondenheid kunnen we geen werkelijke oplossingen bereiken.
Dit sociaal en ethisch kader, onderstreept Aina, is een belangrijke motivatie voor de kerk in Afrika om haar deel te doen in het doorbreken van de cyclus van langdurig geweld. Gedurende de laatste 30 jaar slaagden kerkelijke bemiddelaars erin om oorlogvoerende partijen naar de onderhandelingstafel te brengen, en vreedzame oplossingen te begeleiden – en dat in diverse Afrikaanse regio’s waar internationale organisaties geen vooruitgang boekten. Zo werkte bijvoorbeeld de Sant’Egidio-beweging discreet achter de schermen bij het realiseren van het vredesakkoord van 1992 in Mozambique. Voor politieke regimes waar het geweld helemaal genormaliseerd is, is publiek aantekenen van verzet en aanwijzen van de schuldigen de eerste stap in het doorbreken van de cyclus. Zo distantieerden in 2018 de Nigeriaanse bisschoppen zich openlijk van de president en zijn kabinet, waarbij ze hun eigen veiligheid op het spel zetten. Met deze actie zijn ze erin geslaagde de legitimiteit van de toenmalige politieke machthebbers in Nigeria te ondergraven.

Met talloze voorbeelden demonstreert Aina in zijn voordracht hoe belangrijk het is voor de Kerk om zich in te zetten voor de verbetering van de levensomstandigheden van kwetsbare bevolkingsgroepen, en haar stem voor de waardigheid van de mens met lef te laten klinken in het samenlevingsdiscours, om geloofwaardig te kunnen zijn in eender welke regio. Er bestaat bovendien geen “one-size-fits-all” aanpak om dit overal succesvol te doen. In elke concrete context moet de Kerk opnieuw onderscheiden hoe ze zich moet transformeren aan de lokale realiteiten om haar christelijke missie trouw te blijven.

Over de auteur

Raymond Olusesan Aina is een priester van de Missionary Society van St. Paul in Abuja, Nigeria. Hij werkt als hoofddocent en vice-rector aan deze onderwijsinstelling. Als moraaltheoloog doet hij onderzoek naar herstellende vredesopbouw en hedendaagse vraagstukken in Afrikaanse ethiek.

Terug naar het overzicht van de verschillende bijdragen. 

Meer weten over deze voordracht van Raymond Aina, contacteer Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.