Eerbied voor de schepping.
“Onze zuster, moeder aarde, schreeuwt ons toe, vanwege de schade die we haar hebben toegebracht door ons onverantwoord gebruik en misbruik van alle gaven die God in haar heeft gelegd.”
Al in de inleiding van zijn encycliek Laudato Si’, legt paus Franciscus de vinger op de wonde. Zowel de armoede als de overconsumptie is een probleem voor het ‘goede leven’ in ons gezamenlijk huis dat ‘aarde’ heet. Meer nog, heel ons huis is bedreigd. Ik denk niet dat ik overdrijf: de klimaatcrisis is een uitdaging zonder voorgaande in de menselijke geschiedenis.
Dat is geen reden om te denken dat er niets meer aan te doen is. Geen reden om alleen maar angstig en bang af te wachten. Berusting en doemdenken zijn niet aan de orde. We kunnen wel degelijk iets doen en het tij doen keren. Deze tijd van crisis is ook een uitdaging en een kans. Het bijbels scheppingsverhaal krijgt vandaag opnieuw zijn betekenis als toekomstvisioen, als een te realiseren project. De wereld is ons huis. Maar we zijn geen eigenaars die er mee doen wat we willen. We hebben het gekregen en zijn er verantwoordelijk voor, verantwoordelijk voor allen die er wonen of er in de toekomst zullen wonen.
Met Laudato Si’ toont paus Franciscus aan hoezeer deze reusachtige opdracht behoort tot het hart van ons kerk-zijn. Zijn pleidooi voor een ‘integrale ecologie’ is niet alleen bedoeld voor de wereldleiders die nu in december op de grote VN-klimaatconferentie in Parijs beslissende stappen moeten zetten om de gevaarlijke klimaatopwarming te stoppen. Laudato Si’ bevat ook de wegwijzers die ons doen en laten zullen richten in de jaren die komen.
Toch staan we gelukkig niet aan het begin van de ‘ecologische bekering’ waartoe de encycliek oproept. Al vele jaren hebben kerkelijke solidariteitsorganisaties, christelijk geïnspireerde bewegingen en groepen, congregaties en parochies mee bakens verzet. Zowel lokaal als wereldwijd verbonden, hebben ze hun werking uitgebouwd in het besef dat de problemen verbonden met ecologie, rechtvaardigheid en vrede, sterk met elkaar verweven zijn en samen moeten aangepakt worden.
Dezelfde thema’s zijn nadrukkelijk aanwezig in het onderwijsproject van de scholen en in de vele inspanningen die talloze burgers leveren in hun bedrijf, organisatie, omgeving of familiekring. Tal van inspirerende mensen en organisaties namen ons mee op een verkenning van een spiritualiteit van het genoeg, een bewuste keuze om de ecologische voetafdruk te verkleinen en niet meer mee te stappen in de cultuur van ongeremde consumptie. Uit hun getuigenis blijkt –met de woorden van Laudato Si’ (212)- dat zij zo hun zelfrespect herwonnen, en een rijker, gelukkiger leven vonden.
Al die opgebouwde kennis en ervaring hebben we nodig om nieuwe stappen te zetten, geïnspireerd door de encycliek, en in dialoog en samenwerking met de hele samenleving. We zijn ervan overtuigd dat we als gelovige gemeenschap een praktische, concrete en geloofwaardige bijdrage kunnen leveren aan de bescherming van onze planeet. We zullen in de komende jaren inspanningen moeten doen om de werking en de gebouwen van onze kerkgemeenschap en van de vele organisaties en instellingen die met ons verbonden zijn, koolstofarm en klimaatneutraal te maken.
Ook de politieke besluitvorming is in deze van groot belang. De Federale Overheid, Gewesten, Gemeenschappen en ook steden en gemeenten zijn allemaal op een geëigende manier bevoegd voor het uitwerken en uitvoeren van een daadkrachtig en rechtvaardig klimaatbeleid.
We willen benadrukken dat ”het ecologische debat moet gaan over rechtvaardigheid en zowel de schreeuw van de aarde als die van de arme horen.” (Laudato Si’ 49). Dat is ook het uitgangspunt van het klimaatdossier van Ecokerk en de christelijke solidariteitsorganisaties. We denken vanzelfsprekend aan de armsten in de landen van het Zuiden, die het klimaatprobleem niet hebben veroorzaakt, maar wel de grootste slachtoffers zijn van de gevolgen ervan. Maar ook de armsten in ons eigen land zullen weer eens uit de boot vallen als het beleid hen niet in staat stelt om te participeren aan de transitie. Zij zullen de bewoners zijn van de niet geïsoleerde huizen en zich verwarmen met dure fossiele energie of geen toegang hebben tot een duurzame mobiliteit.
In de hele ecologische kwestie gaat het om de bewoonbaarheid van de aarde voor alle mensen. Niet alleen voor hen die er nu wonen, maar ook voor de volgende generaties. Het gaat ruimer nog om de eerbied voor al wat leeft en voor heel de schepping. Het is een verantwoordelijkheid die we niet kunnen noch mogen ontlopen. We kunnen ons niet permitteren die problematiek te bagatelliseren, laat staan te ontkennen. Het is een verantwoordelijkheid die we als christen met alle mensen van goed wil delen.
