De natuur is er voor iedereen, niet alleen voor de jager of de vogelaar, voor de stedeling en de plattelandsbewoner. Ik omarm het lokale, de natuur en ons erfgoed, dat moeten we bewaren. Maar we moeten evengoed inzetten op innovatieve en duurzame technieken. Wij zijn de hoeders van Gods schepping, zoals paus Franciscus schreef in zijn encycliek Laudato Si’.
Zie je dit? Hoor je dat?
Ik leef met de frustratie van de machteloze, maar ook met de hoop en het enthousiasme die dingen in beweging zetten. De wereld gaan we niet kunnen veranderen, maar ik hoop dat, net zoals de vleugelslag van een vlinder in het Amazonegebied een orkaan kan veroorzaken, wij bekwaam zijn positieve ontwikkelingen te ontketenen. We hebben een mindshift nodig om mee op te stappen naar een andere en betere wereld. Change the system, not the climate, waarom wachten op 2050?
Mijn familie leeft al 8 generaties in Zutendaal. Van huis uit kreeg ik de liefde voor de natuur mee: Op jacht liep mijn vader naast me, ‘zie je dit, hoor je dat?’ De konijnen werden gedecimeerd. Eén op de vijf vogelsoorten in Europa is met uitsterven bedreigd, waaronder veel vogels van het platteland. Een wake up call, ik werd natuurgids. Ik kreeg toegang tot nieuwe natuurgebieden en ging helemaal anders wandelen…
Inspiratiebronnen als kracht tot verandering
De rapporten van de Club van Rome, het Brundtlandrapport, meer recent de encycliek ‘Laudato Si’, de Donut-economie van Kate Raworth en het boekje van Tine Hens ‘Het is allemaal de schuld van de Chinezen’ werden inspiratiebronnen.
Al die ecologische inzichten mogen wel wat meer aan bod komen in de wekelijkse misvieringen! Of in volwassenencatechese. Stel je voor dat elke pasto(o)r in het wereldwijd fijnmazig vertakt netwerk van de kerk ook daadwerkelijk een hoeder van de schepping, een activator, zou zijn. Wat een kracht tot verandering zou daarvan uitgaan.
Klimaatparabels gezocht
Als klimaatambassadeur, en als klein Pierke, zijn we altijd op zoek naar verhalen die aanslaan. In de transitie naar een betere wereld, vandaag is dat op de eerste plaats een koolstofvrije transitie. Daarvoor moeten we ook van die sterke evergreens van verhalen vinden zoals de parabels van Jezus. Je hebt de toehoorder mee, en verrassend - niet belerend of moraliserend - dwingt het verhaal je tot een keuze. In de klas waren dat ook de beste troeven om leerlingen aan het denken te zetten. ‘Klimaatparabels’, ze zouden in gesprekken achteraf op de speelplaats, thuis aan tafel of tussen pot en pint nogal resoneren.
Stel je even voor dat mevrouw Crevits en M(W)est-Vlaanderen door een klimaatparabel geraakt worden en massaal gaan inzetten op duurzame landbouw, met de bodem als de grond van de zaak!
Al die Vlamingen zouden in de lockdown niet massaal hebben moeten afzakken naar ‘de’ Limburg. Een ’fietsparadijs’ als het onze is mogelijk in hun eigen gouw als zij de demon van de industriële landbouw uitdrijven en zich ‘vrij’ maken. Geloofd zij Jezus Christus!
De dingen bij naam kunnen noemen
Met een kring van 25 natuurvrienden, over de grenzen van de (natuur)verenigingen heen, proberen we de Zutendaalse natuur te versterken door aankopen, door beheerwerken, door op stap te gaan en in het veld alle waarnemingen door te geven, door info-avonden en bijscholingen.
Ik mag meelopen met vogelaars die elke vogel herkennen aan zijn roep: veld- of boomleeuwerik, gras- of boompieper, kneu, goudvink, distelvink, appelvink, een lijsterachtige… zoals de leerlingen van mijn vroegere school bijna alle auto’s kennen aan de koplampen of minsucule kenmerken in het het koetserk.
De dingen bij naam kunnen noemen, niet alleen bij vogels, maar ook bij insecten en planten: dat ben ik in de loop der jaren gaan zien als een deel van mijn opdracht om ‘een (beetje) mens te zijn op aarde’.
De verwondering over de schepping, is dat niet de gemakkelijkste en de beste manier om te bidden, om de Schepper te loven en te bedanken?
Permacultuur
Eén van mijn zonen en zijn vrouw experimenteren en zijn vol van permacultuur in hun (moes)tuin, ze halen ook hun groenten bij de bioboer ‘Het Vrije Veld’ in Zutendaal. Ik pas al jaren een beetje de VELT-technieken toe, maar ik wil ook hen volgen. Dat levert uiteraard gespreksstof op.
25%-revolutie
Ik volg Broederlijk Delen al 50 jaar. Op school maakte ik gretig en dankbaar gebruik van de campagnes en politieke dossiers. Ik ben blij dat Broederlijk Delen mee is met de tijd en die switch maakte.
Nu ben ik fan van de documentaire ‘de 25% revolutie’. In mijn gepensioneerd leven probeer ik daarover te praten n.a.v. bij voorbeeld onze deelname aan de eerste klimaatmars na corona. Met die mannen van de natuur, in een pauze of bij de picknick, na een dag beheerswerken aan een ven. Of met mijn zonen op weg van en naar onze favoriete voetbalploeg. Ik heb het ook al eens opgegooid na de mis op een weekdag: ook onze 80-plussers in de kerk zijn bezorgd!
Met de kleinzoon op stap
En als mijn kleinzoon op vakantie komt, dompel ik hem onder in de natuur. Ik programmeer dan allerlei activiteiten zoals we dat vroeger deden voor een kamp met de KSA: de cameraval uithangen op de steenmarter, of op de bever die in onze buurt woont, samen gaan aanzitten in de vroege ochtend/avond op reewild, nachtvlinders op naam brengen in de lichtval, vogels spotten op de heide of aan de Maas…
De liefde voor de natuur zit er diep in, dat hoor ik zo als hij zich beklaagt dat hij in het verstedelijkte Kontich en niet in Zutendaal woont. Ik hoop dat zijn liefde voor de natuur misschien een opstapje wordt naar dé Liefde, die goede-lieve-kracht die in alles en allen met zich verbindt.
Politiek engagement
In Zutendaal ben ik lid van de milieuraad en van de Gecoro. De natuur is ook bij ons vaak het kind van de rekening. Als ik een top 3 van misdadigheid moet maken, dan komen na mensen- en wapenhandelaars, de graaiers uit de immobusiness op plaats 3. In de ruimtelijke structuurplannen (gewestelijk, provinciaal en de gemeentelijk) moet Zutendaal zijn landelijk karakter tussen andere -verstedelijkte - buurgemeenten behouden en versterken. Maar als je ziet hoe ons dorpscentrum wordt dichtgetimmerd met appartementen, en hoe de ruimte eindeloos versnipperd wordt, dan zie je maar hoe kwetsbaar het groen is en hoe duurzaam wonen en werken haast onmogelijk geworden zijn…
Zouden de inzichten van een goede ruimtelijke orde ook niet moeten opgenomen worden in de eindtermen? Of laten we dat toch maar liever over aan geïnspireerde leerkrachten/activators die ook niet kunnen zwijgen over dat komend Rijk van God?
Piet Martens
Piet schreef deze bijdrage ook voor de campagne van Broederlijk Delen.
Broederlijk Delen pleit voor een ‘25%-revolutie’: met zoveel zijn we nodig om het 100% anders te doen, om onze samenleving een nieuwe wending te geven. ‘Blijf niet aan de kant. Wees een activator, op elke plaats waar je komt’ zegt Kate Raworth, bedenker van de Donut-economie. Ze pleit voor een zinvol doel voor de globale economie.
Bekijk ook 'De 25%-revolutie', een documentaire van Broederlijk Delen, gemaakt door StoryMe in coproductie met Mercator.tv.
